Stefan Nemanja je utemeljivač srpske države, potom i crkve, zajedno sa sinom Savom.

Detalji

Datum kreiranja: subota, 17 februar 2018 17:33

Pogodaka: 8121

Stefan Nemanja je utemeljivač srpske države, potom i crkve, zajedno sa sinom Savom.
Dugom i energičnom vladavinom, Stefan Nemanja je uspio da uspostavi jaku državu u kojoj je ojačao ugled vlasti. Ujedinio je Rašku i Zetu, koje su se dotad pola vijeka borile za prevlast i otvorio je put za stvaranje još šire nacionalne države.
Stefan Nemanja je rođen oko 1113. godine u Ribnici (današnja Podgorica), kao četvrti i najmlađi sin vlastelina Zavide.
Kada je odrastao, Nemanja je na upravu dobio oblasti oko Toplice, Ibra, Rasine i Puste Reke. Vizantijski car Manojlo l Komnin 1165. godine dodjeljuje i župu Dubočicu (oko današnjeg Leskovca) Stefanu Nemanji, čime on postaje direktan carev vazal, a samim tim se poboljšava i njegov položaj u borbi za titulu velikog župana. Neposredno nakon dobijanja župe, Stefan Nemanja kreće sa podizanjem dva manastira, čime dobija podršku plemstva i crkve. Međutim, na velikom skupu raške vlastele, braća su ga zarobila i zatvorila u pećinu. Pristalice su ga ubrzo oslobodile. Godine 1166, zbacio je s vlasti najstarijeg brata Tihomira i sa ostalom braćom, Stracimirom i Miroslavom, progoni ga iz zemlje.

U jesen 1168. godine, car Manojlo šalje vojsku protjeranoj braći kako bi skinuli s vlasti Stefana Nemanju, ali u bici kod Pantina, nedaleko od Zvečana, Stefan Nemanja pobjeđuje i zvanično biva prihvaćen kao veliki župan Raške i vizantijski vazal. Tokom perioda vladavine, od 1168. do 1196. godine, Stefan Nemanja je zajedno sa Kraljevinom Ugarskom, Mletačkom republikom i Svetim rimskim carstvom ratovao protiv Vizantije i time proširio svoju teritoriju na Zetu i Neretvu.
U vrijeme krstaških ratova, 1189. godine, Stefan Nemanja i Fridrih Barbarosa, koji je predvodio krstašku vojsku, sreli su se u Nišu. Krstaška vojska je nastavila pohod i nakon osvajanja Hadrijanopolja, 1190. godine car Isak II sklapa mir sa Barbarosom, što mu omogućava da napadne Nemanju.
Bitka se odigrala iste godine oko Južne Morave, a vizantijska vojska je odnijela pobjedu, poslije čega je pustošila Rašku i stradao je Nemanjin dvorac nedaleko od Kuršumlije.
Stefana Nemanju smatraju jednim od rodonačelnika Srpske pravoslavne crkve i velikim borcem protiv bogumilskih učenja. Bio je ktitor velikog broja manastira i crkava, a među najpoznatijima su Studenica, Hilandar i Đurđevi stupovi.

Prema legendi, Stefan Nemanja je Đurđeve stupove izgradio u znak zahvalnosti Svetom Đorđu, kome se molio tokom svog zatočeništva u pećini Ras, obećavši da će, ako ga izbavi iz tamnice, podići manastir u njegovu čast na vrhu brda koje je jedino mogao da vidi iz pećine.
Na državnom saboru 1196. godine, predaje vlast svom srednjem sinu Stefanu Nemanjiću, koji je 1217. godine postao prvi srpski kralj.
Stefan Nemanja se zajedno sa svojom suprugom Anom zamonašuje u manastiru Studenici, gdje dobijaju monaška imena Simeon i Anastasija. Zajedno sa sinom Savom odlazi na Svetu goru 1198. godine da obnove manastir Hilandar, gdje i umire 13. februara 1199. godine.
Naredne godine je kanonizovan kao Sveti Simeon Mirotočivi, a njegove mošti Sava je donio u Studenicu – da bi nad njima izmirio zavađenu braću Stefana i Vukana – gdje se i danas nalaze.

Stefan Prvovjenčani:
Stefan Nemanjić, nazvan Prvovjenčani, bio je vladar srednjovjekovne države Raške koji je uspio da je podigne na status kraljevine.
Stefan Prvovjenčani je bio veliki župan, te kralj od 1217. do 1228. godine. Kao drugi sin velikog župana Stefana Nemanje, umjesto starijeg Vukana Nemanjića, nasljedio je prijesto. Njegov mlađi brat Sava Nemanjić je osnivač autonomne Srpske arhiepiskopije. Za njegove vladavine podignut je manastir Žiča.
Poslije poraza od Vizantije u bici na Moravi 1190. godine, zaključen je mir prema kome velikog župana Nemanju nasljeđuje njegov srednji sin Stefan, koji dobija titulu sevastokratora i vizantijsku princezu Evdokiju za ženu, a ne prvorođeni Vukan. Istovremeno, Vizantija je priznala nezavisnost Raške 1190. godine.
Godine 1196, na državnom saboru kod Petrove crkve u Rasu, Stefan Nemanja je abdicirao u korist srednjeg sina Stefana, koji postaje veliki župan Raške. Najstarijem sinu Vukanu je ostavio na upravu Duklju, Travuniju, Hvosno i Toplicu. Ubrzo potom, Vukan Nemanjić se proglasio kraljem Duklje.
Stefan Nemanjić je 1198. godine stupio u pregovore sa rimskim papom Inoćentijem III, tražeći krunu kako bi postao kralj Raške, vjerovatno da bi parirao Vukanu, koji je već imao papinu krunu. Vukan je preko ugarskog kralja Emerika uticao na papu Inoćentija III da Stefanu ne dâ kraljevsku krunu.
Nakon smrti Stefana Nemanje, 1199. godine, dolazi do sve otvorenije borbe za vlast u Raškoj između Vukana i Stefana.
Stefan je uoči krstaških napada na Carigrad, oko 1201. godine, proterao vizantijsku princezu Evdokiju, navodno zbog nevjerstva u braku. Progon vizantijske princeze vjerovatno odražava Stefanove namjere da sebe čvršće veže za rimskog papu, od kojeg je očekivao da će dobiti krunu.
Ubrzo izbijaju oružani sukobi između Vukana, kojem je pomagao hrvatsko-ugarski kralj Emerik, i Stefana, kojem je pomagao bugarski car Kalojan. Ugarska i Bugarska su tada bile u ratu. Sukob braće oko prestola nanio je ogromne štete Raškoj. Razaranja u građanskom ratu su bila strašna.
Početkom 1202. godine, Vukan, uz pomoć Ugara, preuzima vlast u Raškoj, a Stefan bježi na područje Bugarske. Vukan je ubrzo potom proglašen za velikog župana. Oko 1205. godine, Stefan, uz pomoć bugarskog cara Kalojana, preuzima vlast nad Raškom. Stefan tada piše Savi da dođe u Rašku i donese Nemanjine mošti.
U pismu ga podsjeća na očevu volju da on vlada, tvrdeći da je Vukanova neposlušnost uzrok građanskoga rata.
Stefan javlja da je rat privremeno dobio, ali da Vukan još nije savladan, te mu je potrebna simbolička podrška: Sava se odaziva Stefanovom pozivu i sa grupom crnorizaca i Nemanjinim kostima žuri u Rašku. U zemlju stiže početkom 1207. godine, da podrži Stefana, kojeg naziva "bogom izabranog", dok Vukana zove "velikim knezom".
Crkveno predanje glasi da su se Stefan i Vukan, baš tu nad moštima mrtvoga oca, konačno izmirili. No, izgleda da je organizovanom dočeku prisustvovao samo Stefan, ali ne i Vukan, kome se ubrzo gubi svaki trag, a nije nemoguće i da je uklonjen. Stefan postaje vladar Raške.
Do 1216. godine, Stefan Nemanjić je preuzeo kontrolu nad Zetom. Osvajanjem Zete i primorskih oblasti, Stefan je stekao bliže kontakte sa Katoličkom crkvom. Takođe je stupio u bliže odnose sa Venecijom. Oko 1216. ili 1217. godine, Stefan se oženio Anom Dandolo, unukom mletačkog dužda Enrika Dandola.
Od tog vremena, venecijanski i katolički uticaj je porastao u Srbiji.

Stefan Nemanjić je postigao dogovor sa rimskim papom Honorijem III da ga prizna za kralja Raške. Nakon što je izrazio svoju spremnost da se potčini Rimu, Stefanu je odobrena kraljevska kruna (tzv. "venac") od pape. Papska kruna je predstavljala međunarodno pravno priznanje Raške kao nezavisne države.
Godine 1217, papinski legat je stigao u Srbiju i obavio kraljevsko krunisanje. Stefan Nemanjić, nazvan "Prvovjenčani", postaje krunisani ("ovjenčani") kralj, a Raška postaje kraljevina.
Stefan Nemanjić je umro 24. septembra 1228. Neposredno prije smrti, zamonašio se i uzeo ime Simon. Imao je četiri sina, Radoslava, Vladislava, Uroša i Predislava te kćerku Komninu, dok neki izvori navode da je imao još jednu ćerku, pod imenom Renijera. Stefana je na prijstolu nasljedio najstariji sin Stefan Radoslav.
Srpska pravoslavna crkva ga naziva Simon Monah Prepodobni i slavi ga kao sveca 24. septembra, odnosno 7. oktobra po gregorijanskom kalendaru.
Njegovo „Žitije Stefana Nemanje“ (1216) je prva srpska cjelovita hagiografija i smatra se bitnim dijelom srednjovjekovne književnosti.